Bozüyük-Belen Kahvesi-Muğla gezisi....

Bozüyük...

Bozüyük çok eski bir yerleşim birimidir. Konumu itibarı ile antik çağlarda Gökbel dağlarını aşıp, LAGİNA kentinden batıya, Stratonikea ve Bağyaka yöresi kentlerinden iç bölgelere ulaşan yolların kavşak noktasında önemli bir tarım, ticaret, konaklama merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple tarihi Bizans, Roma ve Karya dönemlerine uzanmaktadır. Ancak kesin kuruluş tarihi verilememektedir. Bahsedilen dönemlere ait mezar, kilise, kireç ocakları kalıntıları halen mevcuttur.Bu kalıntıların antik kentlerin yol yol güzergahları üzerinde oluşu dikkat çekicidir. Katıyalı deresi ve Gökdere arası mıntıka, Mandal mevkii, Pınarbaşı- Koru çayı- Değirmenbaşı civarında bulunan bu kalıntılar yerleşimin geniş bir alana yayıldığını, ulaşım, konaklama ve ticaret bakımlarından antik bir merkez olduğunu belirlemektedir.

Anadolu’ nun Türkleşmesi ile birlikte, 11.yüzyılda göçebe Türkmenlerin yaylak ve kışlak güzergâhı olarak bu yolları kullandıkları, yerleşik hayata geçişi yavaş oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu dönemde Bozüyük’ te toprak damlı evler görülmeye başlamış ve Değirmenbaşı mevkiinde bütün çevre yerleşim birimlerinden toplananların Pazar – panayır- ticaret faaliyeti çoğalarak devam etmiştir. Bu arada bir han ile bir mescidin inşa edilmesi merkez rolünü daha da güçlendirmiş, gayrı Müslimlere ait su değirmeni ve şarap fabrikası yanına, Türk- İslam nüfusu Cuma günü bir araya gelme geleneği eklenince ticari faaliyet hızlanmıştır. Burada ki çay üzerine yapılan ve şu anda kalıntıları görülen köprü de ulaşımı kolaylaştırmıştır. (Kemer Köprü)

II. Beyazıt devrinde (1481–1512) Osmanlı tapu tahrir defterlerinde Menteşe Sancağında bulunan 8 kazadan birisinin de Bozüyük olduğu yazılmaktadır.

Kanuni Sultan Süleyman’ ın 1522 Rodos seferinde 22 Temmuz günü Bozüyük’ e gelerek ordusu ile Değirmenbaşı (Han Yanı) mevkiinde konakladığı, buradaki tesislerin onarıldığı, dönüşte de aynı güzergâhın kullanıldığı bilinmektedir.(Kaynak: Evliya Çelebi Seyahatnamesi sf.579)

II. Bezayıt devrinde kaza dâhilinde 1192 hane ve 5960 nüfus yaşamaktadır.

1517’ de Yavuz Sultan Selim döneminde de 76 köy 2218 hane 11090 kişi,

1562’ de Kanuni Sultan Süleyman devrinde de 36 köy, 2075 hane 10375 kişinin var olduğu tapu tahrir kayıtlarından anlaşılmıştır.

Han yanındaki cami ve Hanın 1562’ de onarım gördüğü ve yenilendiği kitabesinden anlaşılmaktadır.

Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Bozüyük Kasabası hakkında şu kayıt bulunmaktadır: “Menteşe toprağında Paşa Hassı Voyvodalıktır.150 akçe gelirli kazadır. Kasaba merkezi Bozüyük dağı dibinde 150 toprak örtülü evdir. Bir cami var. Bağ ve bahçesi çoktur. Bu kasabanın kuzeyinde bir ok atımı yerde Süleyman Hanın otağ yeri vardır. (Değirmenbaşı –Han Yanı). Süleyman Han Rodos fethine geçerken burada kalmıştır. Süleyman Han “Bu otağımın bulunduğu yerde hafta pazarı olmak için dükkânlar yapılsın” diye buyurmuştur.

Kayıtlarda geçen Pazar-panayır yerinin ve etrafında oluşan yerleşmenin bir kısmının, Koru Çayı etrafında çoğalan sivrisineğin sıtmaya yol açması sebebi ile kasaba merkezi olan bugünkü yerine taşındığı, bu taşınmaya ve kasaba merkezinde çoğalan nüfusun ihtiyaçlarının giderilmesine Siyami ve Benli Bey’in yardımcı oldukları, Cami, pazaryeri ve benzeri imar işlerinde önderlik ettikleri bilinmektedir.

Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında yöre İtalyanlar tarafından işgal edilmiş, Menteşe yöresinde işgallere karşı oluşan Kuvay-ı Milliye Hareketinin öncülerinden birisi de Bozüyüklü Hacı Süleyman Efendi olmuştur. Hacı Süleyman Efendi Cumhuriyet döneminde Atatürk’ün dostu ve bir sürede Hilal-i Ahmer (Kızılay) cemiyetinin de başkanıdır.

Bozüyük Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde medreseleri daha sonra da okulları ile kültür, pazarı ile ticaret merkezi olmuştur. Ancak ulaşım yollarının değişmesi, alternatif pazarlar kurulması, yönetim merkezi (Kaza) olma özelliğinin Ahiköy’e (Yatağan) geçmesi sebepleri ile gelişmesinde bir süre duraklama olan ve köy muhtarlığı olarak kalan Bozüyük 1992 ‘de Belediye olmuştur. 27 Mart 1994 Mahalli İdareler seçimlerinden bu yana Belediye hizmetlerine devam etmektedir.

Belen Kahvesi'nin öyküsü....

Muğla'nın Gevenes ve Kozağaç köyleri civarında bir orman yangını çıkar. Yangın ile ilgili tutulan zabıtın Muğla'ya gönderilmesi gerekir. Ormancı Mehmet İn, yangının ertesi günü, bekçiyi Muğla'ya gitmek üzere görevlendirmesini muhtardan talep etmek üzere Belen Kahvesi'ne gelir. O sırada kahvede arkadaşı Mustafa Şahbudak ile dama oynayan muhtar Tevfik Cezayir, bekçinin daha acil bir işi olduğunu söyleyerek bu isteği reddeder. Bunun üzerine Ormancı ile Muhtar arasında tartışma başlar.

Ormancı dama masasını devirerek dağıtır, muhtarın arkadaşı Mustafa Şahbudak ise, bu davranış üzerine Ormancı'ya bir tokat atar. Ormancı kamasını çıkartarak Mustafa Şahbudak'ı kolundan yaralar. O da, bunun üzerine tabancasıyla Ormancı'ya ateş eder. Kurşun sekerek olayı yatıştırmak amacıyla araya giren Muhtar'a isabet eder ve ölümüne sebep olur. Bu olaydan sonra Belen Kahvesi zamanla yıkılma ve yok olma noktasına gelir. Ancak, 6 Nisan 2005'te Muğla Valiliği tarafından kamulaştırılıp restore edilerek tekrar hizmete açılır. Bugün Belen Kahvesi, Gevenes, "yeni adıyla Çaybükü" köyü içinde ovaya hâkim bir tepede sizi karşılıyor....

Ormancı Türküsü...

Çıktım Belen kahvesine baktım ovaya
Bay Mustafa çağırdı, dam oynamaya,
Ormancı da gelir gelmez, yıkar masayı,
Söz dinlemez Ormancı, çekmiş kafayı

Aman Ormancı, canım Ormancı
Köyümüze bıraktın yoktan bir acı

Gevenes' in ortasında, değirmen döner,
Değirmenin suları, dağından iner,
Ormancı'ya atılan kurşun, Tevfik' e döner,
Tevfik' in feryatları, yürekler deler,

Aman Ormancı, canım Ormancı
Köyümüze bıraktın yoktan bir acı

Gevenes' in suları hoştur içmeye,
Üstünde köprüsü var, gelip geçmeye,
Tevfik' imi vurdular, hiç mi hiç yere,
Yazık ettin Ormancı, köyün iki gencine

Aman Ormancı, canım Ormancı
Köyümüze bıraktın yoktan bir acı